Ruim een jaar na de invoering van de Omgevingswet komt er steeds meer beweging in de uitvoering bij gemeenten. Toch blijkt uit de nieuwste Monitor Omgevingswet van de VNG dat vooral kleine gemeenten het lastig hebben. Wat betekent dat voor u als inwoner of initiatiefnemer?
Het gaat vooruit, maar traag
In het eerste kwartaal van 2025 had 39% van de gemeenten hun veelvoorkomende regels vertaald naar begrijpelijke taal in het Omgevingsloket. Dat is een stap vooruit, maar het blijft moeizaam. Vooral kleinere gemeenten blijven achter. En dat is merkbaar als u een vergunning aanvraagt of iets wilt ontwikkelen.
Vergunningverlening blijft een uitdaging
Het percentage aanvragen dat binnen de wettelijke termijn wordt afgehandeld, steeg licht naar 52%. Dat betekent dat nog steeds bijna de helft van de aanvragen vertraging oploopt. Voor initiatiefnemers is dat frustrerend, zeker als u bijvoorbeeld wilt verbouwen, bouwen of tijdelijk wilt afwijken van het bestemmingsplan.
Ook werken veel gemeenten aan wijzigingen van het omgevingsplan, maar lang niet iedereen slaagt erin die ook echt te publiceren. De overgang naar het nieuwe systeem (STOP/TPOD) verloopt traag en verloopt niet bij iedere gemeente even soepel.
Participatie: de oude aanpak leeft voort
De Omgevingswet beloofde meer invloed voor inwoners. Maar in de praktijk blijft participatie vaak beperkt tot informeren en raadplegen. Ideeën als ‘samen ontwikkelen’ of zelfs ‘zelfbestuur’ komen nog nauwelijks van de grond. Voor u als inwoner betekent dit dat u vaak pas laat in het proces wordt betrokken, terwijl de wet juist vroegtijdige inspraak beoogt.
Kleine gemeenten lopen extra achter
Bij grotere gemeenten (50.000+ inwoners) komt het werken met omgevingsprogramma’s en toepasbare regels steeds beter op gang. Maar bij kleinere gemeenten lukt dat vaak niet door gebrek aan capaciteit, geld of technische systemen. Hierdoor ontstaan grote verschillen in dienstverlening per gemeente.
Minder handhaving, wél meer omgevingswaarden
Er is ook minder gecontroleerd in het eerste kwartaal. Gemeenten voerden minder toezicht- en handhavingsacties uit dan voorheen. Tegelijkertijd is er een lichte toename van gemeenten die concrete omgevingswaarden vaststellen én naleving controleren. Dat biedt hoop voor de toekomst, maar vraagt wel alertheid van burgers en bedrijven.
Wat betekent dit voor u?
Bent u van plan een vergunning aan te vragen of plannen te maken die raken aan de fysieke leefomgeving? Dan kan het verschil per gemeente groot zijn. Een goed voorbereide aanvraag, heldere participatieaanpak en kennis van het lokale beleid zijn essentieel om vertraging en frustratie te voorkomen.
Bij MIJ‑Advies helpen we u hierbij. Wij kennen de praktijk én de knelpunten van de Omgevingswet, en denken met u mee over de slimste aanpak in uw situatie.
Wilt u weten hoe u het beste met uw gemeente schakelt onder de Omgevingswet?
Neem contact met ons op voor advies op maat. Samen zorgen we dat u goed voorbereid aan de slag kunt.
